Ogólnie wiadomo, że w naszej pamięci z biegiem czasu zachodzą zmiany, które starają się wyjaśnić naukowcy, ale wielu z nich uważa, że poznanie tych zmian jest dopiero w początkowej fazie badań. Pamięć obejmuje miliardy neutronów, dzięki którym możemy się uczyć, przechowywać, a nawet przywracać informacje. Chcielibyśmy, aby mechanizm naszej pamięci był doskonały, nieograniczony, zdolny do natychmiastowego odnajdywania najmniejszych danych, ale jest to błędne myślenie, ponieważ pamięć nie jest wyryta w kamieniu, lecz jest systematycznie budowana, utrwalana w czasie i podlega zmianom. Pamięć jest również selektywna, a każdy z nas indywidualnie w mniejszym lub w większym stopniu kontroluje to, czego się uczy i co zapamiętuje.
Zmiany w pamięci w procesie starzenia
Zmiany lub nawet pewna utrata pamięci nie jest nieuchronną częścią procesu starzenia się, zwłaszcza w przypadku niektórych rodzajów pamięci, takiego jak na przykład pamięć długotrwała. Dlatego ważne jest, aby zachować odpowiedni dystans, gdy zauważamy zmiany w pamięci lub czegoś nie możemy sobie przypomnieć.
Zmiany w naszej pamięci z upływem czasu są przedmiotem badań naukowców z różnych dziedzin wiedzy, a szczególnie znacznych osiągnięć w tym zakresie dokonano w sferze neurobiologii, chociaż i tu zdania naukowców są podzielone. Niemniej najnowsze badania neurologiczne wykazały, że mózg potrafi produkować nowe neutrony w hipokampie nawet po siedemdziesiątym roku życia. Jednak plastyczność neutronów z wiekiem maleje, co niewątpliwie wpływa na zmiany pamięci. Badacze przeprowadzili autopsję na osobach w wieku od 14 do 79 lat, które umarły nagle w dobrym zdrowiu. Odkryli, że nawet najstarsze mózgi produkują nadal nowe komórki. Według autorów badań neurogeneza trwa w hipokampie w całym dorosłym życiu, a nawet w trakcie starzenia się nawet po 70 roku życia, a zapasy komórek progenitorowych i niedojrzałych neutronów mimo starzenia zachowują stabilność.
Mimo optymistycznych wyników tych badań zauważono, że osoby w starszym wieku mają pewne trudności w dokonywaniu czynności myślowych, głównie w zakresie pamięci krótkotrwałej. Z upływem czasu osobom starszym jest również trudniej przypominać sobie informacje zawarte w pamięci. Takim osobom łatwiej odtwarzać informacje już wcześniej zapamiętane niż nowo pozyskane dane, ponieważ w przypadku tych osób następuje osłabienie działania pamięci semantycznej. Z biegiem czasu zmniejsza się też precyzja postrzegania i odtwarzania zakodowanych w pamięci informacji. Należy zaznaczyć, że z biegiem czasu, a szczególnie w podeszłym wieku, osłabia się sprawność działania procesów myślowych w poszczególnych rodzajach pamięci. Jednak należy również podkreślić, że może to być powiązane z osłabieniem czynności percepcyjnych, takich jak wzrok lub słuch.
Rozważając problem związany ze zmianami pamięci z upływem czasu, należy wziąć pod uwagę wiodące w tym zakresie badania naukowców, którzy stwierdzili, że osoby starsze, które mają zdolność do wytwarzania tysięcy nowych neutronów, tworzą jednak mniej nowych naczyń krwionośnych, a neuroplastyczność ich mózgu ulega znacznemu spadkowi. Oznacza to, że takie osoby mają większe trudności z tworzeniem nowych połączeń między neutronami. Oczywiście u niektórych osób w starszym wieku może nastąpić obniżenie zdolności myślowych na tyle poważne, że może zakłócić zdolność do egzystowania w codziennym życiu, ale w tym przypadku należy mówić o pierwszych objawach demencji, której najczęstszą formą jest choroba Alzheimera.
Zapobieganie zmianom w procesie myślenia
Mimo zmian zachodzących w naszej pamięci z upływem czasu istnieje wiele sposobów, niezależnie od wieku, na poprawę zdolności poznawczych i zapobieganie tym niekorzystnym zmianom. W istocie te same praktyki, które przyczyniają się do zdrowego starzenia i zachowania witalności fizycznej, przyczyniają się również do zachowania sprawnej pamięci. Mowa tu o takich czynnościach, jak zaangażowanie się w projekty wymagające planowania, granie w gry strategiczne, poznawanie nowych rzeczy lub nawet rozwiązywanie krzyżówek.
W przypadku, gdy niekorzystne zmiany pamięci są zauważalne przez dłuższy czas, warto skonsultować się ze specjalistą, który przeanalizuje i oceni powstałą sytuację.
JMA
