Sen jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. Jakościowy wypoczynek bezwzględnie wpływa na nasze zdrowie. W trakcie snu dochodzi do regeneracji zarówno ciała, jak i organizmu. Zdrowy sen jest także gwarancją dobrego samopoczucia, stabilizacji psychicznej, wzmacnia pamięć oraz koncentrację w ciągu dnia. Powszechnie uważa się, iż dorosły człowiek potrzebuje 7 godzin snu do osiągnięcia optymalnego poziomu odpoczynku. Liczne badania przeprowadzone przez naukowców dowiodły, że najistotniejsza jest jego jakość. Nierzadko jednak zdarza się tak, że rano budzimy się niewyspani i zmęczeni mimo przespanej nocy. Jedną z głównych przyczyn takiego zjawiska może być obturacyjny bezdech senny. Na skutek bezdechu w ciągu dnia możemy odczuwać nasilające się dolegliwości, które znacząco obniżają komfort życia, a w niektórych przypadkach mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia – np. gdy osoba chora jest kierowcą. Jak sprawdzić, czy faktycznie cierpimy na obturacyjny bezdech senny? Jak wykryć tę dolegliwość u siebie? Przeczytaj poradnik i dowiedz się więcej!
Czym jest bezdech senny?
Obturacyjny bezdech senny to bez wątpienia bardzo poważne schorzenie, którego dolegliwości nie powinny być w żadnym wypadku lekceważone przez pacjentów. Jak wiemy, w czasie snu mięśnie gardła ulegają całkowitemu rozluźnieniu. U zdrowych pacjentów zjawisko to nie wywołuje żadnych komplikacji. W przypadku chorych na OBS dochodzi do zapadania się górnych dróg oddechowych, co z kolei skutkuje utrudnionym przepływem powietrza do płuc. Zatrzymanie oddechu jest przyczyną mikro-wybudzeń, których osoba chora zwykle nie pamięta w ciągu dnia. W trakcie snu, u osoby chorej może wystąpić od kilkunastu do kilkuset tego typu przebudzeń. Przerwa w oddychaniu niewątpliwie powoduje wzmożoną pracę przepony i mięśni oddechowych. W wyniku przebudzenia organizm zostaje prawidłowo dotleniony. Jednak dzieje się to tylko na moment, gdyż po zapadnięciu w głęboki sen epizod się powtarza.
Bezdech senny – objawy
Jednym z najczęściej występujących objawów obturacyjnego bezdechu sennego jest niewątpliwie chrapanie. Dolegliwość ta jest nieodłącznym elementem bezdechu sennego. Jednak warto przy tym zaznaczyć, że nie każde chrapanie oznacza bezdech. W takim przypadku trzeba koniecznie obserwować symptomy towarzyszące nam po wstaniu z łóżka.
U osoby chorej chrapanie zazwyczaj jest bardzo głośne i nieregularne. Dzieje się tak na skutek nadmiernych drgań, w które zostają wprawione podniebienie i języczek. Co więcej, staje się również przyczyną niewyspania partnera czy partnerki znajdującej się w jednym pomieszczeniu. W czasie snu do płuc nie dociera odpowiednia ilość powietrza. Ponadto krew tętnicza nie jest wystarczająco nasycona tlenem, przez co organizm staje się lekko podduszony. W takiej sytuacji chory budzi się i gwałtownie wdycha powietrze ustami. Ponownie zasypia, a epizod ten może wystąpić nawet 30 razy w ciągu jednej godziny. Do objawów nocnych możemy zaliczyć nadmierną potliwość, nieuzasadniony lęk, tzw. „wiercenie się w łóżku”, jak również zbyt częste oddawanie moczu w nocy.
Częste wybudzenia bez wątpienia wpływają na jakość snu. Mimo, iż wydaje nam się, że sukcesywnie przespaliśmy całą noc rano budzimy się bardzo zmęczeni bez względu na długość snu, a dodatkowo towarzyszą nam uporczywe, poranne bóle głowy. W ciągu dnia możemy odczuwać nadmierną senność, problemy z koncentracją i pamięcią, częściowe upośledzenie funkcji intelektualnych i orientacyjnych (dlatego niewskazane jest prowadzenie samochodu) czy spierzchnięte usta. Oprócz tego, osoba chora może być ciągle zdenerwowana i zirytowana. W niektórych przypadkach może także wystąpić kołatanie serca.
Przyczyny powstania bezdechu sennego
Aby potwierdzić, czy rzeczywiście cierpimy na bezdech senny najpierw warto zapoznać się z przyczynami jego powstawania. Nie ulega wątpliwości, że ryzyko powstawania bezdechu zwiększają nieprawidłowości anatomiczne w obrębie górnych dróg oddechowych, do których możemy zaliczyć: polipy, przerost migdałków czy długi języczek. Zaburzenia te mogą przyczynić się do znacznego zwężenia dróg oddechowych, co z kolei skutkuje utrudnionym przepływem powietrza do płuc.
Ponadto przyczyną bezdechu może być także nieprawidłowa budowa żuchwy, niedrożność nosa (skrzywiona przegroda), krótka szyja czy zbyt wiotkie podniebienie. Co więcej, do bezdechu mogą przyczynić się schorzenia hormonalne, tj. tarczyca – nadczynność lub niedoczynność oraz akromegalia. Najczęściej występuje on u mężczyzn, jednak zdarza się również kobietom po menopauzie. Szanse wystąpienia obturacyjnego bezdechu sennego mogą zwiększać również predyspozycje rodzinne. Jeśli u członków naszej rodziny wykryto bezdech senny, warto pamiętać, że my również znajdujemy się w grupie ryzyka. Tego rodzaju schorzeniu najczęściej towarzyszą choroby współistniejące, do których możemy zaliczyć na przykład: niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, refluks przełyku i wiele innych.
Pozostały przyczyny bezdechu sennego to takie, na które mamy wpływ. Bezsprzecznie zalicza się do nich nadmierny wzrost masy ciała, mający bezpośredni wpływ na obwód szyi (rozmiar kołnierza powyżej 43). Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej zgromadzona w okolicach karku sprzyja wystąpieniu bezdechu sennego. Warto również zwrócić uwagę na nadmierne objadanie przed snem. Bezdechowi sennemu sprzyjają również palenie tytoniu oraz spożywanie alkoholu niedługi czas przed zaśnięciem. Schorzenie mogą nasilać przyjmowane leki uspokajające i nasenne, dlatego należy uwzględnić, czy przyjmujemy je bezpośrednio przed snem, czy też odpowiednio wcześniej.
Bezdech senny – skala senności Epworth
Obturacyjny bezdech senny objawia się nadmiernym zmęczeniem i sennością w trakcie dnia. Jeśli towarzyszą nam te i inne niepokojące objawy, możemy zdecydować się na samodzielne przeprowadzenie testu. W diagnozie pomoże nam skala senności Epworth. Skala ta używana jest w ocenie zaburzeń snu, które bardzo często mają związek z obturacyjnym bezdechem sennym. Test ten jest darmowy i składa się z ośmiu zdarzeń dotyczących tego „Z jaką łatwością zapadłbyś w drzemkę lub zasnął w następującej sytuacji?”.
Pytania dotyczą między innymi prawdopodobieństwo zaśnięcia podczas:
- siedzenia i czytania,
- oglądania telewizji,
- przebywania w miejscu publicznym (kościół, teatr, kino),
- jadąc samochodem bez odpoczynku,
- stojąc samochodem na czerwonym świetle lub w korku,
- leżąc i odpoczywając,
- podczas prowadzenia rozmowy,
- po obiedzie, bez spożywania alkoholu,
Na każde z pytań pacjent odpowiada w skali od 0 do 3. Analogicznie – liczba 0 oznacza znikome ryzyko zapadnięcia w sen, liczba 1 – małe, 2 – średnie i 3 – duże. Po zliczeniu punktów możemy dowiedzieć się, czy cierpimy na bezdech. Jak zinterpretować otrzymany wynik? Bez wątpienia, najbardziej zadowalającym wynikiem jest liczba 0. Oznacza to, że nie mamy żadnych powodów do zmartwień. Niemniej jednak największy odsetek badanych osiąga wynik od 6-8 punktów. Jest to optymalna liczba, ale warto zwrócić uwagę na nasz styl odżywiania. Ważna jest dobrze zbilansowana dieta, wyeliminowanie tytoniu i alkoholu, odpowiednia ilość ruchu i jakościowy wypoczynek (co najmniej 7 godzin). Gdy wynik utrzymuje się w granicach 18 i powyżej – wówczas konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
Sprawdź czy cierpisz na bezdech senny!
Obturacyjny bezdech senny objawia się nadmiernym zmęczeniem i sennością w trakcie dnia | fot.: materiał partnera
Diagnoza lekarska
Pierwszym krokiem w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego jest diagnoza lekarska. Specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad, na podstawie którego będzie w stanie stwierdzić, czy faktycznie możemy mieć do czynienia z bezdechem sennym. Z pewnością spyta nas o jakość snu oraz objawy towarzyszące nam tuż po przebudzeniu. Następnie zleci odpowiednie badania.
Jednym z podstawowych badań wykonywanych w kierunku bezdechu sennego jest badanie laryngologiczne. W trakcie takiego badania lekarz będzie w stanie stwierdzić, czy posiadamy przeszkodę w obrębie górnych dróg oddechowych, która mogłaby ewentualnie powodować przerwy w oddychaniu. Jeśli nie napotka takiej nieprawidłowości, wówczas konieczne będzie przeprowadzenie szczegółowych badań.
Precyzyjnym badaniem, które wykluczy lub potwierdzi przypadłość jest badanie polisomnograficzne. Polega ono na dokładnej obserwacji organizmu podczas wypoczynku (częstotliwość tętna, ruchy kończyn, chrapanie, ilość przepływu powietrza do płuc, faza snu). Ruchy klatki piersiowej są szczegółowo obserwowane przez odpowiednie urządzenia. W momencie, gdy nastąpi niedotlenienie krwi, zostanie to automatycznie zarejestrowane. Najczęściej badanie to przeprowadzane jest w domu, dzięki czemu pacjent może czuć się komfortowo. Otrzymany umożliwia postawienie trafnej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia bezdechu sennego.
Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego
Zdiagnozowany obturacyjny bezdech senny bez wątpienia wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. Osoby, które mają łagodny przebieg choroby w pierwszej kolejności powinny zwrócić uwagę na sposób odżywiania. Jeśli zmagają się z otyłością, warto wprowadzić odpowiednią dietę. Pomoże ona zredukować wagę, a co za tym idzie zrzucić nadprogramowe kilogramy, które mogą być bezpośrednią przyczyną zaburzenia oddychania.
Równie istotną rolę odgrywa racjonalne odżywianie, nawet jeśli nie mamy do czynienia z nadwagą. Ważne jest również przyjmowanie odpowiedniej pozycji w trakcie snu (na boku). Chorzy powinni unikać spożywania nikotyny, alkoholu, leków uspokajających i nasennych tuż przed snem. W przypadku, gdy chorzy posiadają jakąkolwiek przeszkodę w górnych drogach oddechowych, tj. polip czy przerost migdałków podniebiennych powinni niezwłocznie ją usunąć, umożliwiając sobie efektowny wypoczynek.
Z kolei, gdy przebieg choroby jest bardzo poważny, konieczne jest wdrożenie terapii. Oczywiście wszystko zależy od tego, w jakim stopniu zaawansowania jest nasze schorzenie. W takim przypadku chodzi o to, aby przywrócić odpowiednią strukturę snu. Najczęściej stosowaną terapią jest terapia CPAP. Dostosowana do potrzeb pacjenta maska zapewnia stałe ciśnienie w drogach oddechowych, jak również dostarczanie optymalnej ilości tlenu do płuc, co eliminuje wystąpienie bezdechu i gwarantuje zdrowy, efektywny sen. Leczenie CPAP jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W bardzo wymagających przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne mające na celu korekcję ścian gardła.
Skutki nieleczonego bezdechu sennego
Utrudniony przepływ powietrza przez drogi oddechowe może być niewątpliwie następstwem obturacyjnego bezdechu sennego. Jak już zostało wspomniane, zdiagnozowany bezdech senny nie powinien być lekceważony, ponieważ może on stanowić zagrożenie dla zdrowia, ale także życia. Konsekwencje nieleczonego bezdechu sennego mogą być opłakane w skutkach.
Jak dowodzą liczne badania, schorzenie to jest najczęstszym powodem wypadków komunikacyjnych. Ma to związek z obniżeniem koncentracji oraz upośledzeniem zdolności orientacyjnych. Bardzo często zdarza się, że kierowcy zwyczajnie zasypiają i zjeżdżając na przeciwległy pas uderzają w przeszkodę bądź inny samochód wyrządzając krzywdę nie tylko sobie, ale także i innym.
Nie da się ukryć, że nieleczony bezdech senny nasila także choroby współistniejące, tj. nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, niewydolność i zaburzenia rytmu serca. Co więcej, bezdech zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu, cukrzycy typu 2 czy złego samopoczucia, a nawet depresji, mającej związek z ciągłym zmęczeniem i niewyspaniem. W niektórych przypadkach przyczynia się również do zaburzeń funkcjonowania wątroby. Choroba wpływa na zaburzenia w sferze seksualnej – powoduje spadek libido i potencji.
Podsumowanie
Efektowny, zdrowy wypoczynek bez wątpienia gwarantuje wspaniałe samopoczucie w ciągu całego dnia. Dzięki odpowiedniej ilości snu nasze ciało i umysł jest w pełni zregenerowany. Codzienny pęd życia i natłok obowiązków sprawia, że rzadko przywiązujemy uwagę do jakości snu, co sprawia, że zwyczajnie się nie wysypiamy. Niepokojącym zjawiskiem jest to, gdy pomimo przespanej nocy ciągle budzimy się zmęczeni i towarzyszą nam uciążliwe bóle głowy. Oprócz tego pojawiają się problemy ze skupieniem i koncentracją, a także upośledzenie funkcji intelektualnych, co znacznie obniża komfort życia i wykonywanie codziennych obowiązków. Zaś w nocy pojawia się nieregularne, głośne chrapanie.
Objawy te mogą wskazywać na bezdech senny. Niewątpliwie jest to bardzo poważne schorzenie, które należy odpowiednio leczyć. Na początek warto wykonać samodzielnie darmowy test. Pomoże nam w tym test senności skali Epworth. W przypadku, jeśli wynik będzie niepokojąco wysoki, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi szczegółowe badania i rozpocznie stosowny proces terapeutyczny. Brak wdrożenia leczenia może skutkować groźnymi dla zdrowia i życia konsekwencjami. Powoduje między innymi nasilenie nadciśnienia tętniczego, niewydolności naczyniowo-krążeniowej i wielu innych, dlatego tak ważna jest szybka i trafna diagnostyka.
Materiał partnera zewnętrznego
