Tak jak przyroda, nasz organizm wykazuje pewną sezonowość. Rytm dnia, sposób pracy i spędzania wolnego czasu nieco zmieniają się z każdym kwartałem. Czy w różnych porach roku potrzebujemy różnych składników odżywczych?
Wpływ pór roku na funkcjonowanie organizmu
Jeszcze niektóre z naszych babć pamiętają te czasy, kiedy pracować i uczyć się można było przede wszystkim przy naturalnym świetle słonecznym. Współcześnie w dużej mierze uniezależniliśmy się od warunków świata zewnętrznego. Latem możemy przebywać w klimatyzowanych pomieszczeniach, a zimą chronią nas solidne mury naszych domów oraz sprawne systemy ogrzewające pomieszczenia.
Mimo tych udogodnień w każdej porze roku nasz organizm ma nieco inne potrzeby. Zmienia się odporność oraz wpływ hormonów na pracę ciała. Zimą częściej odczuwamy zmęczenie i mamy ochotę na popołudniową drzemkę, a w ciepłe miesiące łatwiej utrzymać dzienną aktywność na stałym poziomie. W ponure i deszczowe dni osłabia się nastrój i wzrasta tendencja do odczuwania melancholii. W zimowe miesiące zwiększa się zapotrzebowanie na witaminę D, której organizm już nie może sam wytwarzać przez zmniejszony dostęp do promieniowania słonecznego.
Pory roku mogą także nasilać objawowość niektórych chorób. Zimne powietrze może być trudnością dla astmatyków. Wiosną i latem pyli wiele roślin, co jest udręką dla osób uczulonych na pyłki. Letnie słońce może nasilać niektóre problemy skórne, a zimą możliwe jest nasilenie bólów reumatycznych.
Jedzenie sezonowe – czym jest?
Pojęcie „jedzenie sezonowe” może oznaczać różne produkty w zależności od kraju czy regionu. Najprościej mówiąc, ten styl żywienia zachęca do jak najczęstszego korzystania z dostępnych sezonowo owoców i warzyw, ale także ryb, mięsa i wyrobów mlecznych, które są dostępne w danym miejscu o danej porze roku.
Jedzenie sezonowe umożliwia prowadzenie zróżnicowanej w skali roku diety, co ułatwia dostarczanie organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych i minerałów. Dodatkowo rośliny uprawiane i zbierane w naturalnych dla nich warunkach są bogatsze w składniki odżywcze, a świeże ryby czy sery po prostu smakują lepiej. Sezonowe modyfikacje w diecie sprawiają też, że nie jest ona monotonna, a produkty i pokarmy nie nudzą nam się tak łatwo.
Dieta na wiosnę
Wiosną ciało na nowo budzi się do życia po wielu tygodniach wyciszenia, które towarzyszą nam w zimowe dni. Zimą dieta jest mniej bogata w warzywa i owoce, dlatego wiosną przede wszystkim należy korzystać z pierwszych, świeżych produktów. Najłatwiej znaleźć je u lokalnych dostawców i rolników. Najszybciej mamy dostęp do wiosennych sałat, szczypioru czy rzodkiewki, które mogą pięknie przystroić kanapki. Powoli rezygnujemy z ciężkich i tłustych potraw na rzecz lekkich i bardziej urozmaiconych dań.
Do końca kwietnia warto suplementować witaminę D. Znajdziemy ją także w produktach mlecznych i jajach.
U wielu osób pojawia się chęć na zrzucenie kilku dodatkowych kilogramów, które nabyliśmy zimą. Obniża się kaloryczność spożywanych posiłków i zwiększa aktywność fizyczna, co ma przygotować ciało na nadchodzące lato.
Co jeść latem?
W najcieplejszej porze roku nie ma problemów ze znalezieniem sezonowych produktów. Bogactwo przyrody sprawia, że czasem wybór jest tak duży, że trudno się zdecydować, na co mamy ochotę. Zmniejsz ilość spożywanych zbóż i mięsa na rzecz owoców i warzyw. Latem królują świeże owoce: maliny, truskawki, jagody, wiśnie. W przydomowych ogródkach i na małych miejskich straganach bez trudu kupimy pomidory, bób, fasolkę szparagową czy młode ziemniaki.
Jeśli zależy Ci na tym, żeby Twój brzuch nie był wzdęty, uważaj na ilość tych produktów, które mogą powodować produkcję nadmiernej ilości gazów. Żeby nie doskwierał Ci dyskomfort w jamie brzusznej i uczucie pełności, doprawiaj potrawy ziołami, które wspomagają perystaltykę jelit. Są to m.in. tymianek i bazylia, które można uprawiać w warunkach domowych. [1] Pomocne mogą się okazać także tabletki na wzdęcia zawierające symetykon. Są łatwo dostępne bez recepty i można je stosować bezpośrednio przed lub po posiłkach oraz przed snem.
Zmiana diety jesienią
Gdy kończą się ciepłe dni, nabieramy ochotę na bardziej treściwe pokarmy. To dobry moment na zwiększenie ilości mięsa w jadłospisie. Do śniadań można dodawać orzechy włoskie i laskowe. Warto korzystać z ostatnich świeżych warzyw i owoców, które jeszcze można kupić. Jesienią królują cebula, dynia, czosnek. Wczesną jesienią warto kupować jabłka, gruszki czy śliwki. Duża zawartość witamin wspomoże organizm przed nadchodzącą zimą. Jesień to dobry moment na rozpoczęcie suplementacji witaminy D.
Zimowe przysmaki
Mniejsza dostępność do świeżych warzyw i owoców o tej porze roku sprawia, że dieta staje się bardziej monotonna i przeważają w niej mięsa, produkty zbożowe oraz mleczne. Można kupować i jeść produkty eksportowane z innych krajów. Warto sięgać po cytrusy z dużą zawartością witaminy C, która w zimowym okresie wspomoże odporność organizmu.
Rzadko o tym pamiętamy, ale zimą mamy dostęp do wspaniałych przetworów, które są nie tylko smaczne, ale także zdrowe. Szczególnie należy się tu pochylić nad kiszonkami – kapusta, ogórki, buraki czy seler to bardzo dobre i zdrowe dodatki do codziennego jadłospisu. Kiszonki mogą jednak powodować lub nasilać tendencję do wzdęć, więc należy je spożywać ostrożnie lub posiłkować się różnymi sposobami zmniejszającymi tę dolegliwość.
W ciemne i zimne dni zwiększa się chęć podjadania i sięgania po słone lub słodkie przekąski. Trzeba mieć silną wolę, żeby nie ulegać tym pokusom. Gdy przyjdzie ochota na małe co nieco, wypróbuj herbat czy owsianek słodzonych miodem o właściwościach prozdrowotnych. [2]
Mądra kuchnia przez cały rok
Nawet współcześnie, gdy temperatura w pomieszczeniach jest komfortowa niezależnie od pory roku, metabolizm i zapotrzebowanie energetyczne zmieniają się sezonowo. Mamy tendencję do gromadzenia tkanki tłuszczowej zimą, a w ciepłe miesiące łatwiej nam pozostawać aktywnymi i uprawiać sport. Zdrowo należy jeść przez cały rok, żeby prowadzić zrównoważony styl życia. Jeśli masa Twojego ciała oraz samopoczucie ulegają dużym wahaniom w ciągu roku, zapytaj dietetyka o dobre rady żywieniowe. [3]
Bibliografia
[1] B. Larijani i in., „Prevention and Treatment of Flatulence From a Traditional Persian Medicine Perspective”, Iran Red Crescent Med J, t. 18, nr 4, s. e23664, sty. 2016, doi: 10.5812/ircmj.23664.
[2] S. Samarghandian, T. Farkhondeh, i F. Samini, „Honey and Health: A Review of Recent Clinical Research”, Pharmacognosy Res, t. 9, nr 2, s. 121–127, 2017, doi: 10.4103/0974-8490.204647.
[3] N. Tanaka i in., „Relationship between Seasonal Changes in Food Intake and Energy Metabolism, Physical Activity, and Body Composition in Young Japanese Women”, Nutrients, t. 14, nr 3, s. 506, sty. 2022, doi: 10.3390/nu14030506.
Materiał partnera zewnętrznego
