Etykieta bez tajemnic – jak Nutri-Score ułatwia odczytywanie wartości odżywczej produktów?

0
1517
nutri score
Obowiązkowa informacja o wartości odżywczej produktu obejmuje wartość energetyczną oraz zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka i soli | fot.: materiał partnera

Etykieta jest cennym źródłem wiedzy. To na niej podana jest wartość odżywcza, która obok składu, jest jednym z najistotniejszych źródeł informacji na temat produktu. Dlatego warto wiedzieć, co oznaczają jej poszczególne składowe oraz jak na tej podstawie podejmować prawidłowe wybory żywieniowe.

Co zawiera informacja o wartości odżywczej?

Zacznijmy od tego, czym jest wartość odżywcza – to stopień, w jakim dana żywność zaspokaja potrzeby organizmu w zakresie przemian metabolicznych1. Jest ona sumą trzech czynników – zawartości składników odżywczych, ich wzajemnego zbilansowania oraz biodostępności.

Obowiązkowa informacja o wartości odżywczej produktu obejmuje wartość energetyczną oraz zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka i soli2. Wartości te podawane są w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu.

Wartość energetyczna – co to jest?

Wartość energetyczna to po prostu ilość energii z danej żywności, którą organizm może przyswoić podczas jej trawienia. Wyraża się ją w kilodżulach (kJ) i kilokaloriach (kcal)3.

Tłuszcz i kwasy tłuszczowe nasycone

Tłuszcz to makroskładnik, który dostarcza organizmowi najwięcej energii (1g tłuszczu to aż 9 kcal). Ponadto pozwala mu przyswoić witaminy A, D, E i K, które rozpuszczają się właśnie w tłuszczach4.

Kwasy tłuszczowe nasycone należą do grupy tłuszczów, które powinniśmy na co dzień ograniczać – ich nadmiar w diecie może prowadzić do rozwoju m.in. miażdżycy5.

Czym są węglowodany i cukry?

Pod określeniem „cukry”, podanym na etykiecie produktów spożywczych kryją się cukry proste (glukoza, fruktoza) i dwucukry (sacharoza, laktoza, galaktoza), występujące naturalnie w żywności lub dodane do produktów. Deklarowana w tabeli wartości odżywczej zawartość cukru to zatem cukry ogółem, czyli suma wszystkich cukrów zawartych w produkcie: cukrów naturalnie występujących (np. laktozy – naturalnie występującej w mleku, fruktozy – w owocach) oraz cukru dodanego. Warto o tym pamiętać i zauważyć, że wymienione w tabeli wartości odżywczej cukry mogą tylko częściowo pochodzić z cukru dodanego.

Obok pojęcia cukrów, na etykiecie można odnaleźć również określenie „węglowodany”, które odnosi się do ich form przyswajalnych, tj. skrobi, cukrów i alkoholi wielowodorotlenowych (polioli). Węglowodany powinny pokrywać 45-65% dziennego zapotrzebowania na energię6. Ich głównymi źródłami powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe oraz warzywa i owoce7.

Rola białka w diecie

Białko stanowi jeden z głównych składników diety i jest kluczowe dla rozwoju organizmu8. To właśnie białka są podstawowym elementem budowy wszystkich tkanek naszego organizmu, ponadto regulują one metabolizm komórkowy oraz funkcje narządów, co zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój organizmu9. Makroskładnik ten także wzmacnia i regeneruje mięśnie10, co jest szczególnie ważne dla osób aktywnych fizycznie. Do dobrych, pełnowartościowych źródeł białka zaliczane są białka pochodzenia zwierzęcego, takie jak chude mięso i drób, nabiał, tłuste ryby oraz nasiona roślin strączkowych.

Sól – czy należy ją ograniczać?

Sól należy spożywać w granicach rozsądku. Jej nadmierne spożycie może prowadzić do nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, zawału serca, a nawet może zwiększać ryzyko zachorowalności na osteoporozę, raka żołądka czy też sprzyjać otyłości. Dlatego Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ), zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowa (WHO), zaleca ograniczenie spożycia soli do 5g dziennie11.

NUTRI-SCORE a wartość odżywcza

Nutri-Score, inaczej „etykieta żywieniowa”, to oznakowanie, które w intuicyjny i zrozumiały dla konsumenta sposób, przedstawia wartość odżywczą oznakowanego produktu. Oznaczenie ma postać kodu, opartego na wyróżnieniu jednej z pięciu liter od A do E, z których każda pokazana jest na tle innego koloru.

Co oznaczają poszczególne symbole? Produkty oznaczone kolorem zielonym i literami A, B to produkty o wysokiej wartości odżywczej, które warto spożywać częściej lub w większej ilości, a te, oznaczone kolorem żółtym i literą C – w sposób umiarkowany. Z kolei produkty oznaczone literami D, E na pomarańczowym i czerwonym tle, to produkty, które powinniśmy spożywać rzadziej lub w mniejszej ilości, ponieważ zawierają większą ilość składników, które należy na co dzień ograniczać12.

NUTRI-SCORE – obowiązek czy dobra wola?

System uzyskał poparcie Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (WHO Europe) oraz Europejskiej Organizacji Konsumenckiej (BEUC). Nutri-Score zdobył także pozytywne opinie Polskiego Towarzystwa Dietetyki, Instytutu Matki i Dziecka oraz Federacji Konsumentów w Polsce.

System wdrażany jest przez producentów dobrowolnie. Jedną z pierwszych firm w Polsce, która zdecydowała się na taki krok, jest Danone – spółka, chcąc wspierać prawidłowe wybory żywieniowe Polaków i ułatwiać ich dokonywanie, stopniowo wprowadza etykiety żywieniowe w ramach systemu Nutri-Score na swoich produktach.

Materiał powstał we współpracy z Danone.

1.R. Gawęcki (red.): Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, t. 1, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2010 r.

2.Dr inż. M. Juśkiewicz, (2018) Przewodnik metodyczny do ćwiczeń z przedmiotu Podstawy opakowalnictwa produktów spożywczych, str. 9-10

3.M. Jarosz, Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia, (2012)

4.Badian, M., & Dzierżanowski, T. (2018). Suplementacja witamin u chorych onkologicznych. Część II-witamina C i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz pierwiastki: wapń i żelazo. Palliative Medicine/Medycyna Paliatywna, 10(4).

5.Stołyhwo-Szpajer, Monika, et al. „Wielonienasycone kwasy tłuszczowe i ich wpływ na czynniki ryzyka miażdżycy ze szczególnym uwzględnieniem ciśnienia tętniczego.” Arterial Hypertension 5.3 (2001): 211-222.

6.Normy żywienia człowieka – podstawą zaleceń zdrowej diety Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (ncez.pl)

7.Lebiedzińska, A. (2008). Węglowodany w diecie człowieka. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLI, 3, 215-218.

8.Ciborowska H., Rudnicka A. : Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, str: 98-104, 121-124

9.Socha J., Stolarczyk A.: Rola białka w leczeniu żywieniowym – podstawy biologiczne. Pediatria Współ. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka., 2000; 2(2); str. 77-81.

10.Rybka, J. (2018). Suplementy i odżywki dla sportowców. Analit.

11.Oh M.S., Uribarri J.: Electrolytes, water and acid-base balance. W: Shils M.E., Shike M., Ross A.C., Caballero B., Cousins R.J. (red.). Modern nutrition in health and disease. Lippincott Williams and Wilkins, Filadelfia 2008: 149–193

12.https://danone.pl/nutri-score/

Materiał partnera zewnętrznego