Nie każdy ból podbrzusza w ciąży powinien budzić niepokój. W organizmie przyszłej mamy zachodzi wiele zmian fizjologicznych, anatomicznych i metabolicznych, które mogą przyczynić się do uczucia dyskomfortu lub dolegliwości.
Nie można jednak zapominać, że bóle podbrzusza w ciąży wpisane są w przebieg wielu chorób i stanów patologicznych, takich jak ciąża ektopowa (pozamaciczna), poronienie, poród przedwczesny, a także choroby układu moczowo-płciowego, przewodu pokarmowego i inne.
Bóle podbrzusza w ciąży – zawsze niepokojące?
Dyskomfort w jamie brzusznej, określany czasem jako „bóle miesiączkowe w ciąży”, może mieć związek z gwałtownie powiększającą się macicą, która zaczyna uciskać na sąsiednie narządy, np. na pęcherz moczowy (jego pojemność powiększa się w ciąży), i powoduje zmiany ich położenia (np. żołądka i jelit). Przed ciążą macica waży ok. 50 gramów, przed porodem to już narząd kilogramowy, czyli jego masa w trakcie ciąży powiększa się aż 20-krotnie. Rośnie również pojemność macicy – z początkowych kilku-kilkunastu mililitrów do 5 litrów. Jak wyobrazić sobie ten spektakularny proces? W 8. tygodniu ciąży macica przypomina gęsie jajo (jej średnica wynosi ok. 8 cm), w 12. tygodniu ma wielkość pomarańczy, a pod koniec 16. tygodnia jej rozmiar można porównać już do główki noworodka[1].
Jakie dolegliwości powinny wzbudzić czujność przyszłych mam? Niepokojące na pewno są bóle brzucha w ciąży, które utrzymują się lub nasilają, którym towarzyszą objawy dodatkowe. Jeśli w pierwszych tygodniach ciąży do bólu podbrzusza dołącza krwawienie lub plamienie, należy natychmiast skonsultować się z ginekologiem – może być to objaw poronienia. Pomoc lekarska jest także niezbędna, gdy wystąpi gorączka, dreszcze, pojawi się krwiomocz, ból i pieczenie podczas mikcji (oddawania moczu).
Ból podbrzusza – związany czy niezwiązany z ciążą?
Ból podbrzusza i krwawienie z dróg rodnych na początku ciąży może oznaczać ciążę pozamaciczną, stanowiącą (w niektórych przypadkach) zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentki. W prawidłowych warunkach implantacja zarodka odbywa się w błonie śluzowej macicy – w miejscu, w którym płód może właściwie się rozwijać. Ciąża ektopowa oznacza implantację jaja płodowego poza jamą macicy, zwykle w jajowodzie. Towarzyszący jej ból podbrzusza często jest jednostronny, może wystąpić nagle lub stopniowo się nasilać; zwykle ma charakter ciągły i dokuczliwy. Stan wymaga pilnej interwencji lekarskiej.
Ból w dole brzucha w ciąży (w trzecim trymestrze) może wskazywać na poród przedwczesny (czyli poród między 22. a 37. tygodniem ciąży). Z pewnością jest to stan niepokojący, wymagający pilnej pomocy lekarskiej. Warto jednak zachować spokój i pamiętać, że jego pierwsze objawy (jeśli nie doszło do pęknięcia błon płodowych) nie muszą oznaczać, że na pewno dojdzie do porodu. Na podstawie badań, oceny stanu ogólnego pacjentki, stanu położniczego, stanu i stopnia dojrzałości płodu lekarz ustala optymalne postępowanie.
Warto pamiętać, że ból w podbrzuszu może świadczyć o stanach chorobowych niezwiązanych z ciążą, np. o infekcji układu moczowo-płciowego lub zapaleniu wyrostka robaczkowego. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą nieginekologiczną chorobą w ciąży, która wymaga leczenia operacyjnego (występuje z częstotliwością 1 na 1500 ciąż)[2].
Zaparcia w ciąży – problem (niemal) powszechny
Do najczęstszych dolegliwości w ciąży należą zaparcia. Według szacunków cierpi na nie 16‑39% przyszłych mam[3]. Zaparciom sprzyja osłabiona perystaltyka przewodu pokarmowego, do której przyczynia się nie tylko ciężarna macica (uciskająca i przemieszczająca jelita), ale także mniejsze wydzielanie motyliny (hormonu stymulującego skurcze jelitowe i regulującego perystaltykę przewodu pokarmowego) oraz zwiększone wydzielanie progesteronu działającego hamująco zarówno na uwalnianie motyliny, jak i na motorykę jelit. Do wystąpienia zaparć w ciąży może ponadto przyczyniać się zalecona przez lekarza suplementacja (żelazo, wapń).
Jeśli zaparcia utrzymują się dłużej niż kilka dni, towarzyszy im ból w podbrzuszu w ciąży, podczas prób wypróżnienia pojawia się krew lub znaczne ilości śluzu, nie należy zwlekać z konsultacją lekarską.
[1] Bręborowicz G. Położnictwo. T. 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, s. 83.
[2] Townsend CM, Beauchamp RD, Evers BM, Mattox KL. Sabiston chirurgia. T. 4. Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2013, s. 69.
[3] Tylec-Osóbka E, Wojtuń S, Gil J. Podstawowe zasady postępowania w przebiegu chorób układu pokarmowego u kobiet w ciąży. Pediatria i Medycyna Rodzinna. 2012; 8 (4): 315–323.
Materiał partnera zewnętrznego
