Smog – wielkie wyzwanie współczesności

0
1213
Kobieta w masce antysmogowej sprawdza zanieczyszczenie powietrza
Smog jest terminem wywodzącym się z angielskich: smoke (dym) i fog (mgła). | fot.: Fotolia

Choć na całym świecie występuje od lat, smog jest stosunkowo nowym zjawiskiem w świadomości wielu Polaków. Im głośniej jednak biją na alarm wszelkie organizacje zajmujące się zdrowiem, tym więcej mówi się o fakcie bezpośredniego zagrożenia zdrowia, z jakim wiąże się wdychanie zanieczyszczonego powietrza. To bardzo realne niebezpieczeństwo, wszak według szacunków WHO aż 36 spośród 50 europejskich miast o największym stężeniu pyłu PM2,5 znajduje się właśnie w Polsce. Co warto wiedzieć o smogu?

Smog jest terminem wywodzącym się z angielskich: smoke (dym) i fog (mgła). Smog powstaje na skutek współwystępowania dwóch negatywnych czynników, tj. zanieczyszczenia powietrza oraz niekorzystnych warunków pogodowych, głównie mgły. Zgodnie z definicją wyróżniamy dwa rodzaje tego zjawiska: smog londyński i smog typu Los Angeles.

Pierwszy z nich określany jest również jako przemysłowy (siarkowy, zimowy, wilgotny). Występuje na przełomie jesieni i zimy w związku z inwersją temperatur, czyli wzrostem temperatur wraz z wysokością. Takie zaburzenie w pionowym mieszaniu się powietrza powoduje powstawanie miejscowych zanieczyszczeń występujących jako charakterystyczna mgła. Dodatkowo wpływa ona negatywnie na widzialność ograniczając ją nawet do kilkunastu metrów. W znacznej mierze ten typ smogu występuje w Polsce w okresie grzewczym, czyli od września do kwietnia. Jest on bowiem związany głównie z przestarzałymi piecami węglowymi, choć nie tylko one nas trują. Ze względu na zwiększającą się dynamikę transportu indywidualnego, w dużych polskich miastach można zauważyć także drugi typ smogu.

Smog typu Los Angeles (znany także jako suchy, letni, utleniający, fotochemiczny) jest z kolei związany z wysoką temperaturą przy jednoczesnej niskiej wilgotności powietrza i nadmiernym nasłonecznieniu. Wszystkie te czynniki w połączeniu ze spalinami samochodowymi powodują powstanie drażniącej oczy i drogi oddechowe mgły. Ograniczenie widoczności jest mniejsze niż w przypadku smogu londyńskiego. Ten smog występuje w ciemniejszej barwie niż jego europejski odpowiednik. Smog tego typu jest charakterystyczny dla Los Angeles, Nowego Jorku, Pekinu czy Szanghaju, ale też dla Rzymu, Madrytu. Pojawia sę także w Warszawie czy Krakowie.

Co nas truje w smogu?

Jak każde nietypowe zjawisko wynikające z zaburzenia ekosystemu, smog wpływa na nasze zdrowie. Przy czym jest to oddziaływanie szczególnie niekorzystne z uwagi na skład smogu, w którym znajdują się tlenki siarki i tlenek azotu oraz substancje stałe, czyli pyły zawieszone (zwłaszcza (PM2,5 i PM10), a także kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).

Zagrożenia powstające z obecności tych składników związane są w głównej mierze z chorobami układu oddychania i krążenia. Astma, alergiczny nieżyt nosa, stany zapalne zatok i nosa, zapalenie spojówek to tylko nieliczne dolegliwości. W konsekwencji mogą one doprowadzić do infekcji dróg oddechowych, chorób płuc, nowotworów a nawet zgonów. Szczególnie powinny uważać nań kobiety w ciąży, osoby starsze i dzieci, ale także sportowcy i wszyscy wykonujący aktywność fizyczną na zewnątrz.

Walka ze smogiem w skali mikro i makro

W okresie zwiększonego zagrożenia występowania smogu w powietrzu, coraz częstszym widokiem na ulicy są ludzie w maskach antysmogowych. I nie mówimy tu o jednorazowych maseczkach, a profesjonalnych produktach wyróżniających się niezwykłą skutecznością w wychwytywaniu szkodliwych pyłów (PM2,5 i PM10) a także kurzu, spalin, dymu tytoniowego czy zanieczyszczeń z wdychanego powietrza; połączoną z ciekawym designem. Przykładem takiego produktu są maski Dragon Mask kierowane zarówno do przeciętnych użytkowników – dorosłych i dzieci, jak i na przykład sportowców wyczynowych, kurierów czy osób aktywnych fizycznie. Niezależnie jednak od wybranej maski, należy zwrócić uwagę na potwierdzenie skuteczności jej działania stosownym polskim lub europejskim certyfikatem wydawanym przez uprawniony do oceny organ. Warto także sprawdzić wyniki testów masek i ich zgodność z opisem producenta.

Maski antysmogowe stanowią niezwykle ważny punkt w ochronie zdrowia przed niekorzystnym działaniem smogu, nie zastąpią jednak rozwiązań systemowych.

Najwyższe stężenie zanieczyszczeń aglomeracyjnych powietrza występuje na Śląsku i w Małopolsce (przekroczony poziom 100 % normy). Oprócz działań podejmowanych przez władze państwa czy samorządowe (wymiana przestarzałych systemów grzewczych, docieplanie domów, ograniczenie ruchu dla samochodów w centrach miast, a także inwestycje w miejską zieleń i ekologiczne źródła energii), powołane zostały dodatkowo organizacje pozarządowe, mające na celu wprowadzenie publicznej informacji i podniesienie świadomości ludzi o tym zjawisku i wywieranie oddolnej presji na decydentów, którzy mogą wprowadzić rozwiązania długofalowe, a tym samym poprawić komfort życia wszystkich zagrożonych smogiem. Do podstawowych i najprostszych działań należy bieżąca informacja przekazywana za pośrednictwem mediów, w tym poprzez zastosowanie wszelkiego rodzaju dostępnych aplikacji nadzorowanych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Typowym przykładem zanieczyszczonych miast jest Kraków, który posiada indywidualna aplikację pomiaru zanieczyszczenia i bieżące informacje kierowane do mieszkańców.

W naszym kraju znajdujemy się właściwie na początku walki ze smogiem. Póki co, dzięki informacjom medialnym, Polacy zaczęli interesować się stanem powietrza, którym oddychają. Alerty smogowe, oczyszczacze powierza w domach czy maski antysmogowe widoczne na ulicach pozwalają na zminimalizowanie ekspozycji na zagrożenie, nie eliminują jednak samego problemu, dlatego należy oczekiwać zdecydowanych działań w skali całego kraju, które pozwolą nam oddychać czystym powietrzem przez cały rok.


OLI