Kobiety i nauka: Rachel Swaby, Upór i przekora

1
2456
Rachel Swaby, Upór i przekora Wydawnictwo Agora
Rachel Swaby, Upór i przekora; Wydawnictwo Agora | fot.: Interaktywna.pl

Naukowiec? Darwin, Einstein, Hawking… Pierwsze skojarzenia niemal zawsze krążą wokół mężczyzn. A kobiety w nauce? Poza nieśmiertelną Skłodowską-Curie trudno o przykłady. Jakby panie nie dokonały setek doniosłych przełomów w nauce. Tyle, że o nich nie pamiętamy. Przynajmniej dopóki nie weźmiemy do ręki książki Rachel Swaby.

Rachel Swaby, Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat

Przełożył Krzysztof Kurek, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2017

Nie dziwi nas, że w polityce chętniej oceniamy styl ubierania się pań i urodę, niż ich poglądy czy programy. Kobiety w biznesie najczęściej odpowiadają na pytania o to, jak udaje im się godzić rolę matki i żony z pracą. Literatura kobieca nadal jest kojarzona z romansidłami. Podobnie w nauce – prestiżowe dokonania przez całe wieki wydawały się jedynie domeną mężczyzn.

Stąd też książka Rachel Swaby, u której podstaw, jak sama pisze w przedmowie, była wzmianka o Yvonne Brill zamieszczona w gazecie New York Times. W poświęconym jej nekrologu (był rok 2013) napisano, że średnio wychodził jej boeuf Stroganow, była najlepszą mamą na świecie i że udała się na ośmioletni urlop wychowawczy. Po fali protestów nekrolog zmieniono tak, żeby rozpoczynał się od istotnych dokonań Brill: „Była genialną specjalistką w dziedzinie techniki rakietowej.” Istotna zmiana, nieprawdaż?

Podobnych przykładów jest tu mnóstwo. Dorothy Hodgkin po otrzymaniu Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1964 rok) doczekała się „pochwały” ze strony The Daily Mail wyrażonej następująco: „Nagroda Nobla dla brytyjskiej żony.” Barbara McClintock – laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie genetyki – aby utrzymać swoją pierwszą pracę, nie mogła wyjść za mąż. Marry Anning, XIX-wieczna paleontolożka, była konsekwentnie wykluczana z akademickich dyskusji dotyczących… jej odkryć. Kobiety rozpraszały naukowców-mężczyzn albo stanowiły rodzaj ciekawostki czy wręcz wynaturzenia – więc długo skąpiono im miejsc na uczelniach, etatów, splendorów, uznania samodzielnych sukcesów. Wiele z nich latami musiało czekać na poważanie swojego środowiska, inne po prostu realizowały swoją pasję nie bacząc na kolegów po fachu. Z osiągnięć każdej z nich korzystamy my wszyscy, na co dzień.

52 biogramy niezwykłych, utalentowanych i pracowitych kobiet, które dokonały przełomów w swoich dziedzinach (od nauk przyrodniczych, przez matematykę, po inżynierię i astrofizykę) są dowodem na to, że odkrycia naukowe nie mają płci. Autorka z premedytacją pomija tu uznaną Marię Skłodowską-Curie (choć pojawia się jako mentorka choćby Marguerite Perey, wybitnej chemiczki; swój biogram posiada tu także Irene Joliot-Curie – córka polskiej noblistki), żeby czytelnik mógł się skupić na innych wybitnych postaciach, które poświęciły życie nauce. Zwłaszcza, że często były to barwne, emanujące charyzmą i zaangażowaniem osoby. Ponieważ w tym miejscu aż prosi się o przykład, wystarczy wspomnieć Hady Lamarr – aktorkę, która stworzyła system…naprowadzania pocisków. Jak to możliwe, że do tej pory ich nie znaliśmy? No cóż, mamy możliwość nadrobienia zaległości. Zgodnie z sugestią autorki, wystarczy poznać jedną tygodniowo (to zaledwie kilka stron), aby przez cały rok czerpać inspirację.

Rachel Swaby, Upór i przekora Wydawnictwo Agora
Rachel Swaby, Upór i przekora; Wydawnictwo Agora | fot.: Interaktywna.pl

Dominika Pawlikowska